سرو - سامانه رصد ویدئو
این روزها فهمیدن اینکه هر فیلم یا سریال چقدر در بین مخاطبانش محبوب است چندان کار سختی نیست. بخش نظرسنجی دربارۀ فیلمها و سریالها در تمام بسترهای نمایش برخط ویدیو (VOD)، وبگاه‌های دانلود فیلم، خبرنامه‌های اینترنتی سینمایی و حتی کانالهای تلگرامی سینمایی وجود دارد. آثار سینمایی با شاخصهای مختلفی مانند درصد مخاطبان راضی، امتیاز و تعداد ستاره‌ای که به اثر داده شده و موارد مشابه سنجیده می‌شوند. مجموعۀ اینها معمولا یک ادراک اوّلیۀ مناسب از کیفیت فرم و داستان اثر سینمایی به دست می‌دهد و مخاطب، در کنار ژانر و عنوان و خلاصه داستان میتواند تصمیم بگیرد که آن را ببیند یا نه. امتیازدهی‌های عمومی، مذاق عموم مخاطبان آن اثر را نشان می‌دهد و به شاخص محبوبیت هم تاحدّی شبیه است. امّا آیا این نمره‌ها و امتیازها به کارِ پژوهشگران و سیاستگذاران فرهنگی نیز می‌آید؟ آیا مدیر فرهنگی میتواند با تکیه بر این اعداد، متوجه شود دقیقا در متن و محتوای سینمای ایران چه اتفاقی دارد می‌افتد؟ آیا نقاط قوت و آسیبهایی که در آثار مختلف وجود دارد را میتواند شناسایی و بررسی کند؟ بعید است.
یک اثر سینمایی را می‌توان حداقل بر اساس دو عاملِ میزان گستردگی مخاطبان (آمار مخاطبان، دموگرافی مخاطبان و ...) و کیفیت اثرگذاری بر مخاطب (متن و محتوای اثر) تحلیل و بررسی کرد. پژوهشگران و سیاستگذاران برای طراحی اقدام فرهنگی به اطلاعات متعدّدی از جمله دو مورد یاد شده نیاز مبرم دارند. گستردگی مخاطبان از طریق مراجعه به مردم (انجام افکارسنجی در حوزۀ مصرف کالا و خدمات فرهنگی و بررسی کلان‌داده‌های فضای مجازی) قابل اندازه‌گیری است. در مقابل، بررسی کیفیت اثرگذاری بر مخاطب نیازمند قضاوت اشخاص خبره دربارۀ محتوای اثر است. اگر قضاوتهای خبرگانی دربارۀ محتوای آثار، ساختاریافته و مبتنی بر شاخصهای دقیق باشد، می‌توان آثار مختلف را با هم مقایسه کرد و حتّی دربارۀ وضعیت کلّی محتوای آثار فرهنگی در دوره‌های زمانی مختلف به تحلیل و نظر رسید. چنین امکانی در حوزۀ فیلم و سریال در سامانۀ رصد ویدیو با عنوان اختصاری سَرو فراهم آمده است.
سَرو دارای پنل خبرگان و داوران و پنل مخاطبان است. در بخش خبرگان و داوران، هر اثر سینمایی، اعم از فیلم سینمایی، پویانمایی یا سریال توسط یک پرسشنامۀ 132 گویه‌ای کمّی مورد بررسی و تحلیل مضمون قرار می‌گیرد. رابط کاربری زیبا و جذاب و سادۀ سَرو، استفاده از آن را هم برای خبرگان و قضاوت‌کنندگان و هم برای مخاطبان آسان می‌کند. در پنل مخاطبان، کاربر میتواند گزارشها و نتایج تحلیل و قضاوتهای خبرگان از آثار سینمایی را ببیند. کار میتواند گزارش و نتیجه تحلیل یک فیلم خاص را مطالعه کند یا مجموعه‌ای از فیلمها را که وجه اشتراکی دارند (مثلا در زمان خاصی ساخته شده‌اند، موضوع خاصی دارند یا همگی ساختۀ یک کارگردان هستند) انتخاب کرده و تحلیل دسته‌جمعی آنها را ببیند. از این رو امکان کمک به جریان‌شناسی محتوایی آثار نیز فراهم می‌شود. تاکنون حدود 300 فیلم و سریال، در سامانۀ رصد ویدیو بررسی و ثبت شده که از جملۀ آنها، پنج فیلم جشنوارۀ فیلم فجر هر سال (از 1361 تا 1397) که پنج جایزۀ اصلی (بهترین فیلم، بهترین کارگردان، بهترین فیلم‌نامه، بهترین بازیگر نقش اوّل مرد، بهترین بازیگر نقش اوّل زن) را دریافت داشته‌اند، تمام فیلمهای جشنواره فیلم فجر 1398 و 1399 و برخی دیگر از سریالهای بسترهای نمایش برخط ویدیو و ... است.
سَرو، نخستین خرده–خدمت از خدمات تحلیل کنش در مجموعۀ اتاق وضعیت فرهنگی بینا است و نمونه‌های مشابه آن برای دیگر کالاها و خدمات فرهنگی از جمله حوزۀ نَشر نیز طراحی و راه‌اندازی خواهد شد.
