زبان، آیینۀ هویت جامعه

زبان و ادبیات، یکی از عواملِ ساختِ هویتِ فردی و اجتماعی در جامعه است؛ حفظ اصول و قواعدِ زبان، لازمۀ حفظ اصالتِ هویتِ فرهنگیِ اجتماع است.

ورودِ زبان‌های دیگر به زبان و ادبیات فارسی، هرچند گسترۀ زبان را در برخی موارد وسعت می‌بخشد؛ نباید باعث تحلیل‌رفتنِ زبان و ادبیات فارسی بشود.

حال آنکه افزایشِ میزانِ مطالعه در حوزه‌های مختلف، عامل مهمی در حفظ زبان و به تعبیری، شکل‌دهی به مفهومِ اجتماعِ انسانی‌ست.

بخشی از پیمایشِ اخیرِ مؤسسۀ بینا با موضوع «مصرف کالاها و خدمات فرهنگی» به بررسیِ زیست‌بومِ «زبان و ادبیات فارسی»، پرداخته و میزان مطالعۀ افراد در حوزه‌های مختلف و همچنین آشنایی آن‌ها با زبان‌های مختلف را بررسی کرده است.

این پیمایش، از افرادِ بالای 18سال، از کل کشور به‌صورتِ نمونه‌گیریِ تصادفی و از طریق تلفن بوده است؛ داده‌ها قابلیتِ روایتِ کل جامعه، اعم از شهر و روستا را دارد.

• 42درصدِ جامعه در یک‌سالِ گذشته هیچ مطالعه‌ای نداشتند و میزان مطالعه، بین افرادی که مطالعۀ غیرتخصصی دارند، به‌ترتیب در سه‌حوزۀ زیر است:
• 28درصد ادبیات و شعر
• 25درصد رمان و داستان
• 21درصد زندگی‌نامۀ شخصیت‌ها

میزان مطالعۀ غیرتخصصی با افزایشِ تحصیلات، افزایش می‌یابد.

•  
• آقایان دارای تحصیلاتِ دانشگاهی، به‌ترتیب به شعر، زندگی‌نامۀ شخصیت‌ها و رمان و داستان علاقه‌مند هستند؛ تفاوت علاقه اندک ولی معنادار است.
• علاقۀ خانم‌های دارای تحصیلاتِ دانشگاهی به حوزۀ رمان و داستان تقریبا دوبرابرِ علاقۀ آن‌ها به زندگی‌نامۀ شخصیت‌هاست.
• 63درصد افراد، در منزل دیوان حافظ دارند؛ 36درصد گلستان سعدی، 32درصد شاهنامه و 25درصد مولوی.

میزان تمایل افراد به شعرخواندن با افزایش تحصیلات افزایش می‌یابد؛ اما این تمایل با افزایشِ سن کاهش پیدا می‌کند.

• در کلان‌شهرها بیش از نقاط روستایی و شهرهای کوچک شعر خوانده می‌شود.

*در حیطه ضرب‌المثل‌ها در سؤالی باز از مردم خواسته شد تا اولین ضرب‌المثلی که به ذهنشان می‌رسد را بیان کنند؛

 5 ضرب‌المثل بیشتر از بقیه رواج و تکرار دارند:

1. هرکه بامش بیش برفش بیش‌تر
2. کوه به کوه نمی‌رسه آدم به آدم می‌رسه
3. قطره‌قطره جمع گردد وانگهی دریا شود
4. دیگ به دیگ می‌گه روت سیاه
5. موش تو سوراخ نمی‌رفت جارو به دمش می‌بست

بیش از نیمی از جامعه با زبان‌های غیر از فارسی آشنایی دارند.

• 2/43 درصد انگلیسی، 25.8 درصد آذری یا ترکی، 19.4 درصد عربی، 10.4 درصد لری یا کردی، 4 درصد زبان کشوری اروپایی غیر از انگلیسی

درصد تسلط بر هر کدام از این زبان‌ها:

• 18.7 درصد آذری یا ترکی، 10.4 درصد لری یا کردی، 4.4 درصد انگلیسی، 1.2 درصد عربی